สมุนไพรคืออะไร
   สมุนไพร หมายถึง ยาที่ได้จากส่วนของพืช สัตว์ หรือแร่ที่ยังมิได้มีการผสมปรุงหรือแปรสภาพ (ยกเว้นการทำให้แห้ง) เช่น พืชก็ยังเป็นส่วนของราก ต้น ใบ ดอก ผล ซึ่งยังไม่ได้ หั่น บด หรือสกัดสารที่สำคัญออกไปถ แต่ในความรู้สึกของคนทั่วๆไป เมื่อพูดถึงสมุนไพรมักนึกถึงเฉพาะยาที่ได้มาจากส่วนของพืชอย่างเดียว ลืมนึกถึงยาจากสัตว์ และแร่ไปถ ส่วนของสัตว์ที่นำมาใช้เป็นยา ได้แก่ เขา ดี และสัตว์ทั้งตัว เช่นเขากวางอ่อน เขาควายเผือก ดีงู ดีหมี ตุ๊กแก และไส้เดือน เป็นต้น สำหรับแร่ที่ใช้เป็นยาบ่อยๆ ได้แก่ เกลือสินเธาว์ น้ำปูนใส เกลือแกง เป็นต้น

   ทำไมยาสมุนไพรมักมีรสขม
พืชบางชนิดมีรสขม สารขมส่วนใหญ่เป็นสารในกลุ่มแอลคาลอยด์ มีบ้างที่เป็นสารจำพวกเทอร์ปีนส์ แอลคาลอยด์พบได้ในส่วนต่าง ๆ ของพืชชั้นสูง พบน้อยในพืชชั้นต่ำ ในสัตว์ และจุลินทรีย์ แอลคาลอยด์เป็นสารที่มีฤทธิ์ทาง เภสัชวิทยาที่เด่นชัด มีแอลคาลอยด์จำนวนมากที่ใช้เป็นยารักษาโรคและเป็นยาพิษ ตัวอย่างของสารขมได้แก่ ควินีนซึ่งเป็นสารที่มีรสขมมากที่สุดชนิดหนึ่งที่พบในธรรมชาติ พบได้ใน เปลือกต้นซิงโคนาใช้เป็นยารักษาไข้มาเลเรีย มอร์ฟีนเป็นแอลคาลอยด์จากฝิ่นใช้เป็นยาแก้ปวดที่ดีมาก แต่ทำให้เสพติด เรเซอปีนจากรากระย่อมน้อย ใช้เป็นยาลด ความดันในขณะที่สติ๊กนีน ซึ่งเป็นแอลคาลอยด์ที่ได้จากเมล็ดแสลงใจใช้เบื่อหนูทำให้ เกิดอาการชักได้ ส่วนวินบลาสทีนและวินครีสทีนจากแพงพวยฝรั่งเป็นยารักษา มะเร็งที่ได้ผลดี เป็นต้นถ ดังนั้นการที่ยาสมุนไพรมีรสขม เนื่องมาจากรสขมของสารสำคัญซึ่งส่วน มากจะเป็นสารในกลุ่มแอลคาลอยด์ที่มีอยู่ในสมุนไพรนั่นเอง

   ข้อดีของสมุนไพรมีหลายประการ เช่น
- มีพิษและผลข้างเคียงน้อยกว่ายาแผนปัจจุบัน
- พืชสมุนไพรบางชนิดเป็นทั้งอาหารและยา
- เป็นทรัพยากรธรรมชาติที่หาง่าย และมีอยู่แล้ว
- มีวิธีปรุงไม่ซับซ้อนมาก เมื่อรู้วิธีปรุงยาก็สามารถนำมา ปรุงใช้เองได้
- ประหยัด และราคาถูก สามารถปลูกพืชสมุนไพรได้เอง

   สมุนไพรมีข้อจำกัดหลายประการ เช่น
- ยาบางขนาดใช้เครื่องปรุงยาหลายชนิด ทำให้การเตรียมเครื่องปรุงยาค่อนข้างยุ่งยาก
- เห็นผลในการรักษาช้า ไม่ทันใจผู้มีอาการป่วย
- ค่อนข้างยากที่จะเลือกใช้สมุนไพรให้ถูกขนาด ถูกสัดส่วน
- พืชสมุนไพรมีมากหลายชนิด และบางชนิดมีลักษณะคล้ายกัน จึงยากในการเลือกใช้ให้ถูกชนิด

   ข้อควรเข้าใจโดยทั่วไปในการปรุงและใช้ยาสมุนไพร
- หากไม่ระบุว่าให้ใช้แห้งหรือสด ให้ถือว่าใช้สด
- ยาใช้ภายนอก หากไม่ระบุวิธีใช้ให้เข้าใจว่าใช้วิธีตำแล้ว พอก
- ยาใช้ภายใน หากไม่ระบุวิธีใช้ให้เข้าใจว่าใช้วิธีต้มแล้วดื่ม
- ยากิน ให้กินวันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร
- ปริมาณการดื่ม ยาต้ม ควรดื่มครั้งละ 1 / 2-1 แก้ว ยาดองยาคั้น กินครั้งละ 1 / 2-1 ช้อนโต๊ะ ยาผงกินครั้งละ1-2 ช้อนชา ยาลูกกลอน กินครั้งละ1-2 เม็ด ยาชง ให้กินครั้งละ 1 แก้ว

   อาการแพ้ที่เกิดจากการใช้ยาสมุนไพร
- มีผื่นขึ้นตามผิวหนัง อาจเป็นตุ่มเล็กๆ ตุ่มโต ๆ เป็นปื้นหรือเม็ดคล้ายลมพิษ อาจปวมที่ตาจนตาปิด ริมฝีปากบวมเจ่อ หรือมีเพียงดวงสีแดง ๆที่ผิวหนัง
- มีความรู้สึกเบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน หรืออย่างใดอย่างหนึ่ง แต่หากมีอาการเช่นนี้ก่อนกินยาอาจเป็นเพราะโรค
- หูอื้อ ตามัว ชาที่ลิ้น ชาที่ผิวหนัง
- ใจสั่น ใจเต้นหรือรู้สึกวูบวาบคล้ายหัวใจจะหยุดเต้น และเป็นบ่อยครั้ง
- ประสาทความรู้สึกไวกว่าปกติ เพียงแตะที่ผิวหนังก็รูสึกเจ็บหรือ เพียง ลูบเส้นผมเพียงเบาๆ ก็รู้สึกแสบที่หนังศีรษะ
- ตามัว ตัวเหลือง ปัสสาวะมีสีเหลืองเข้ม หรือปัสสาวะมีฟองสีเหลือง